Busexcursie stinsenplanten Friesland o.l.v. Hein Koningen

Zaterdag 15 april 2023

Het is alweer heel wat jaren geleden dat we met de bus naar het noorden van ons land gingen om er stinsenplanten te zien. De laatste keer was dat in Groningen. Deze keer gaan we naar Friesland.
Er is het volgende programma, waarbij we een strak tijdschema (moeten) hanteren:
►08.00 uur opstappen bij station Sloterdijk, Hanedastraat 2, tegenover Crystal Tower. Zorg dat u ruim tevoren aanwezig bent – in noodgevallen kunt u bellen 06-40364239 (Hein Koningen).
►08.00 uur begin bustocht. We starten om 08.00 uur (precies!) bij station Sloterdijk en rijden via de Afsluitdijk naar Friesland.

Onderstaande tijden bij benadering.

►10.00 uur Aankomst in Franeker waar we koffie drinken in restaurant De Stadstuin (naast het Planetarium van Eise Eisinga). Er is (gewone) koffie/ thee met oranjekoek (is inbegrepen in de deelname-prijs). Oranjekoek is een typische Friese specialiteit.
►10.45 uur Bezoek Martenatuin bij het Martenahuis, Franeker.
►13.00 uur bezoek Dekema State te Jelsum. We bezoeken tuin en Huis.
►15.30 uur bezoek kerkhof van de St. Vituskerk te Stiens.
►16.00 uur begin terugreis naar Amsterdam – station Sloterdijk.
►18.00 uur terug bij station Sloterdijk.

In verband met de lengte van de reis en het rijtijdenbesluit hebben we besloten tot één opstapplaats – dat is station Sloterdijk geworden.
We gaan geen pannenkoeken eten, niet onderweg en ook niet na afloop van de excursie. Het is gebleken dat na terugkomst op Sloterdijk vrijwel iedereen toch direct naar huis wil. Onderweg niet omdat dit een langer huren van de bus vergt (dan met 2 i.p.v. 1 chauffeur) wat leidt tot een hogere deelname-prijs.

De deelname-bedrag is € 35,– per persoon voor leden, voor niet-leden introducés € 40,– p.p. Leden van de afd. Haarlem zijn van harte welkom, bij voldoende open plekken introducés idem maar zij kunnen alleen mee bij open plekken.
Aanmelden bij Lida den Ouden, email lida.denouden@hetnet.nl – heeft u geen email dan kan het telefonisch 020-6412761.

Betalen: het deelname-bedrag overmaken op rekening NL91 INGB 0003506096 t.n.v. KON.NED.NATUURHISTORISCHE VER. AFD. AMSTERDAM onder vermelding van ‘busexcursie Friesland’ + uw naam en adres.

Het kan zijn dat er ten tijde van de excursie weer speciale coronaregels gelden. In dat geval zullen we daaraan moeten voldoen. Als dit beperkingen aan de excursie gaat opleggen, laten we dit zo snel mogelijk weten. De te bezoeken plekken met stinsenplanten.
► Het Martenahuis te Franeker is een stadsstins, stadskasteel of stadspaleis en is aan het einde van de 15^e eeuw gebouwd door Hessel van Martena. In 1834 werd de tuin geheel vernieuwd, naar de mode van die tijd in de landschapsstijl. Nog steeds heeft de tuin die stijl, weliswaar in zeer kleine schaal. Er groeien o.a. (veel) holwortel, vingerhelmbloem, sneeuwklokjes, beide aronskelken, longkruid, bosanemoon, bostulp, lievevrouwebedstro.
De Martena’s bezaten in Cornjum, even ten noorden van Jelsum, ook de stins Martena State waar in het landschapspark eveneens veel stinsenplanten groeien.
Telgen uit oude, invloedrijke Friese geslachten als de Martena’s en Dekema’s gingen vroeger ter kruisvaart en zouden, zo zegt de overlevering, vanuit landen in het midden-oosten ook soorten siergewassen hebben meegenomen ter aanplant in hun tuinen en parken. Vooral deze mythe van geheimzinnigheid heeft sterk bijgedragen aan de sfeer van mystiek en geheimzinnigheid die nog altijd een beetje rond stinsenplanten hangt. Tegenwoordig weten we dat uit later onderzoek en studie is gebleken dat deze planten vooral karakteristiek zijn voor tuinen en parken uit de tijd van de landschapsstijl.
►Dekema State te Jelsum. We worden ontvangen door het beheerdersechtpaar Wim en Jacomine Hoogendam. Zoals zoveel Friese states is Dekema State gegroeid uit een eenvoudig verdedigbaar stenen huis, een stins. De siertuin is aangelegd in de formele stijl die in de 18^e eeuw gangbaar was, er is een grote moestuin met leifruit omsloten door een muur met voormalige tuinmanswoning. Naast en achter het huis liggen de woning van de tuinbaas, schapenwei en het stinsenbos. De oprijlaan is begroeid met hoge, gekandelaberde linden en heeft een statig, formeel karakter. In de grote, naastgelegen boerderij is een bezoekersruimte ingericht. Het Huis is geheel gerestaureerd, heeft een grote officiële kamer de Zaal, reden waarom het Huis een Zaalstins genoemd wordt.
Naast de soorten van het Martenahuis groeien hier o.m. knikkende vogelmelk, daslook, gevuldbloemig sneeuwklokje, kievitsbloem, maarts viooltje, gele anemoon en in de bermen van de oprijlaan heel veel bostulp.
►In Stiens bezoeken we het kerkhof rond de zeer oude St. Vituskerk. Deze kerk staat op een terp, het omgevende kerkhof is omplant door hoge, oude linden wat een heel aparte sfeer teweegbrengt. Er groeien o.a. oosterse sterhyacint, winteraconiet, veel holwortel.